Jak dbać o work-life balance w IT?
W tym artykule dowiesz się:
- Jakie mogą być objawy przepracowania i czym jest wypalenie zawodowe
- Jak organizować czas, aby osiągnąć lepszy balans między pracą, a życiem prywatnym
- Dlaczego wypalenie zawodowe może dotykać pracowników branży IT
- Na co zwracać uwagę w firmie, aby uniknąć wypalenia zawodowego
- Które firmy oferują pracownikom dobry work – life balance
Sektor IT przeżył prawdziwy boom w momencie wybuchu pandemii Covid-19. Co prawda, w pierwszym kwartale 2023 nadeszło spore ochłodzenie, nie mówimy tu jednak o poważnym kryzysie, ponieważ prognozy mówią o odbiciu rynku już w niedługim czasie. Firmy, które zdecydowały się przejść transformację cyfrową (albo zostały do tego zmuszone przez lockdown), nie rezygnują ze swoich planów, ale wiedzą, że tak czy inaczej to dla nich przyszłość i droga rozwoju, nawet jeśli wróciliśmy już w większości do biur i normalnego życia po pandemii. Oznacza to tyle, że pracy w IT nie ubywa, a wręcz przeciwnie – jest jej coraz więcej – dlatego jednym z najważniejszych aspektów pracy w ogóle, a także w rozwojowym IT, jest zachowanie work-life balance, czyli równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym.
Wpływ intensywnej pracy w IT na zdrowie i życie osobiste
Chęć wykonania swojej pracy najlepiej, jak się tylko da, to przecież nic złego. Wręcz tego właśnie oczekujemy po pracownikach. Problem zaczyna się wtedy, kiedy przedkładają oni pracę i obowiązki w niej ponad to, co dzieje się w ich życiu osobistym. Wiadomo, że czasem zdarzają się momenty, w których trzeba trochę dłużej zostać po godzinach, żeby udało się spiąć zadania z resztą teamu i zakończyć ważny projekt na czas, natomiast nigdy nie powinno to być regułą. Dlaczego?
Wykonując pracę non stop i nie dając sobie szansy na prawdziwy odpoczynek, narażamy swoje zdrowie oraz relacje z rodziną i przyjaciółmi, które są kluczowe do utrzymania psychiki w dobrej kondycji. Prawdą jest też to, że kiedy nie utrzymujemy work-life balance w słusznej proporcji, możemy wykonywać nasze zadania poprawnie, ale tylko przez pewien czas. Przy zbyt dużym natężeniu intensywnej pracy ponad przepisową dniówkę, każdy w końcu odczuje jej zgubne skutki, ale wtedy może być już za późno, żeby szybko w pełni wrócić do formy. Zbyt duży poziom stresu każdego dnia może powodować problemy z ciśnieniem, kłopoty kardiologiczne, neurologiczne, psychiczne… Lista schorzeń ujawniających się przez przepracowanie i niewyregulowany poziom napięcia w organizmie jest naprawdę długa.
Intensywna codzienna praca, nawet bez nadgodzin, również nie jest dobra sama w sobie – żeby zniwelować jej niedobry wpływ na nasz organizm, musimy znajdować w ciągu dnia momenty, w których świadomie i z premedytacją zredukujemy nasz poziom napięcia i stresu. Powinniśmy to robić, żeby uspokojeni móc z powrotem wskoczyć w wir tasków i deadline’ów świata IT. Jeśli nie będziemy tego robić, przy okazji nie odpoczywając w pełnowartościowy sposób po pracy (czyli na przykład zamiast odciąć się przed snem od światła niebieskiego ekranów, będziemy dalej w nieskończoność scrollować social media, cały czas karmiąc mózg ogromną ilością dopaminy i uzależniając się od tej czynności), jest to prosta droga do wypalenia zawodowego i odczuwania chronicznego zmęczenia.
Żyjemy w czasach toksycznej produktywności, która sprawia, że odczuwamy silną i niekontrolowaną potrzebę bycia produktywnym cały czas, bez względu na wszystko. Dlatego właśnie czasem nie idziemy na L4, mimo że czujemy się chorzy i mamy gorączkę, albo nie wybieramy się na zaplanowane spotkanie ze znajomymi, bo chcemy jeszcze troszkę dopracować skończony już dawno projekt. W świecie IT programiści i eksperci często są zatrudnieni na umowy B2B, które nie gwarantują wypłaty w czasie wolnym tak jak umowa o pracę. Dlatego możemy zaobserwować, że takie osoby czują, że tracą na urlopie finansowo, i dlatego nie biorą sobie wolnego przez bardzo długi czas, tak naprawdę tracąc korzyści z work-life balance.
Strategie organizacji czasu i pracy dla lepszego balansu
Ostatnimi czasy zaczęto mówić coraz głośniej o tym, jak kluczowe dla naszego zdrowia jest work-life balance. Znajdziemy sporo poradników online i offline o sposobach radzenia sobie z tym wyzwaniem zachowania równowagi. Przede wszystkim pamiętajmy o tych faktach:
- Dobry work-life balance oznacza, że jesteśmy generalnie zadowoleni i produktywni w pracy, mając jednocześnie czas dla siebie i dla rodziny i przyjaciół.
- Jeśli pracujemy z domu lub hybrydowo, trudniej nam jednoznacznie oddzielić nasz czas pracy i czas prywatny, i dopóki nie przysparza nam to frustracji i stresu, to jest to w porządku.
- Jeśli czujemy się zestresowani i przeładowani w pracy lub w domu i to uczucie nie znika, dobrym pomysłem jest zwrócenie się o pomoc i nie jest to oznaka słabości.
Kilka sposobów na organizację czasu i pracy dla utrzymania dobrego work-life balance:
- Utrzymuj realistyczne ramy czasu pracy – jeśli czujesz, że nadgodzin jest sporo i nie widać poprawy sytuacji, porozmawiaj o tym szczerze z liderem i zaproponuj, jak inaczej mógłby wyglądać Twój dzień w firmie.
- Zastanów się, jak wygląda Twój dzień, ile czasu przeznaczasz na jakie zadania i zidentyfikuj „złodziei czasu”.
- Przygotuj swój standardowy plan dnia i trzymaj się go – dobrze jest poznać swoje możliwości i energetyczne zwyżki w ciągu dnia, żeby wtedy zaplanować najtrudniejsze zadania (zapoznaj się na przykład z ideą dobowej krzywej wydajności, żeby sobie pomóc).
- Zaplanuj przerwy z wyprzedzeniem i nie przekładaj ich, tylko staraj się je wykorzystywać.
- Rano, tuż po włączeniu komputera, skup się na zidentyfikowaniu priorytetów, i zaplanuj ich zrobienie na najbardziej produktywne momenty w ciągu dnia.
- Unikaj multitaskingu – zamiast tego, planuj w kalendarzu bloki czasowe na dane zadania i na nich się skupiaj.
- Bądź asertywny – mów szczerze, kiedy nie masz przestrzeni i czasu na zadanie, które może wykonać ktoś inny lub nie jest w danym momencie kluczowe.
- Eksperymentuj – może będzie Ci się dobrze pracowało z techniką Pomodoro, a może przyda Ci się matryca Eisenhowera?
Jak unikać wypalenia zawodowego w branży IT?
Wypalenie zawodowe to poważna jednostka chorobowa, a nie tylko znudzenie obecnym stanowiskiem pracy, jak wcześniej się o nim z lekceważeniem mówiło. Dziś już w końcu wiemy, że nie jest to zwykłe przemęczenie, a coś, czym trzeba się zająć, zanim przyniesie więcej szkód w naszych ciałach i umysłach. Przy wypaleniu zawodowym ważne jest przede wszystkim to, żeby postawić odpowiednią diagnozę, oraz to, żeby nie zostać z tym problemem sam na sam – potrzebne jest wsparcie zespołu i pracodawcy, a także postawienie na work-life balance, którego zapewne nam brakuje.
Po postawionej diagnozie należy na pewno zidentyfikować źródło problemu i być może zmienić coś w ten sposób, żeby ograniczyć kontakty chorego ze stresorem. Czasem trzeba niestety zmienić firmę, bo nie ma innego wyjścia, ale czasem wystarczy zmienić stanowisko czy zespół, albo na nowo rozdzielić obowiązki. Może się zdarzyć, że chory pracownik jest przeciążony natłokiem zadań o wysokim priorytecie, a ktoś inny ma przestrzeń, żeby go w nich wesprzeć – dlatego tak kluczowe jest komunikowanie się ze współpracownikami i liderem.
Rola wsparcia ze strony pracodawcy i zespołu w dbaniu o równowagę między pracą a życiem
Wpływ na wzrost uważności na tematy work-life balance na pewno miała pandemia i fakt, że ludzie, pracując w domach, mieli i nadal mają wiele trudności z tym, jak podzielić sobie czas na pracę i życie osobiste. Szczególnie jest to trudne w sytuacji, kiedy pracujemy przy komputerze i mamy biurko w sypialni, co zdarza się często w mniejszych mieszkaniach, albo w salonie, gdzie zwykle bywaliśmy po to, żeby odpocząć. Ta przestrzeń została teraz zajęta przez elementy jednoznacznie kojarzące się z pracą, więc dużą trudnością jest powiedzieć sobie „stop” i przestać o pracy myśleć – łatwiej jest wtedy, kiedy możemy po prostu wyjść z biura.
Pracodawcy szybko zaczęli zauważać ten problem. Zauważyła go także Unia Europejska, tworząc kilka lat temu dyrektywę o work-life balance. Powodzeniem wśród firm IT cieszą się webinary i szkolenia, które mówią o tym, jak zachować work-life balance i jak zorganizować swoją przestrzeń domową w pracy zdalnej, żeby sobie w tym pomóc, a nie przeszkodzić. Pojawiają się też programy wsparcia zdrowia psychicznego w firmach IT. Rola poszczególnych organizacji jest w tym wypadku ogromna i nie można jej przecenić – bez wyrozumiałości, zaufania i zrozumienia ze strony pracodawcy w firmie może łatwo stworzyć się naprawdę toksyczna atmosfera.
Wsparcie liderów i całego zespołu powinno być jedną z kluczowych cech, których szukamy u potencjalnego nowego pracodawcy w czasie rekrutacji. Istotną kwestią jest to, czy jeśli pójdziemy już na to L4, ktoś zaopiekuje nasze najważniejsze obowiązki i nam zwyczajnie pomoże w potrzebie. Każda firma o tym mówi, ale czasem zdarza się, że na mówieniu niestety się kończy – w artykule o największych problemach branży IT wspominaliśmy, że programiści i specjaliści IT najczęściej zmieniają miejsce zatrudnienia nie tylko z powodów finansowych, ale także przez ograniczone możliwości rozwoju, słaby komfort pracy (do tego punktu można zaliczyć brak wsparcia i zaufania zespołu) czy niewystarczające benefity pozapłacowe. Te ostatnie są szczególnie cenione w branży IT, i do świetnych, nowoczesnych pomysłów możemy zaliczyć na przykład osobne budżety do wykorzystania na integracje z zespołem, mieszkania do workation lub spędzenia urlopu za cenę podatku od benefitu, siłownia czy wydzielone specjalne miejsca do odpoczynku na terenie firmy.
Kolejnym z pomysłów, już bardziej radykalnym, jest wprowadzenie 4-dniowego tygodnia pracy, co w branży IT jest często trudne do wykonania, ponieważ klienci często płacą za ilość roboczogodzin programistów (w modelu Time&Materials). Skracając tydzień pracy, firmy pozbawiają się więc 1/5 tygodniowego zarobku, pojawiają się też problemy z rozliczaniem się firmy z pracownikami według stawki godzinowej. Są jednak firmy, które z powodzeniem próbują, i widzą w tej zmianie sporo korzyści.
Ogromną wartość ma, jak już wspomnieliśmy, zaufanie pracodawcy do pracownika. Bardzo często zdarza się, że w ciągu dnia nasz mózg przestaje pracować na pełnych obrotach, zwłaszcza gdy cały czas pracujemy umysłowo i przy komputerze, tworząc nowy kod czy prowadząc specjalistyczne konsultacje techniczne z klientem. Na szczęście coraz więcej szefów i liderów rozumie, że wartość może mieć praca wykonana na czas, ale niekoniecznie od 8 do 16. Z tego powodu powodzeniem w branży IT cieszy się elastyczny czas pracy, który zakłada, że zadania są zrobione w określonym przedziale czasowym czy dniowym, natomiast pracownicy posiadający dzieci, umówione wizyty do lekarza, kosmetyczki, albo nawet tacy, którzy po prostu potrzebują się przejść przed lunchem na świeżym powietrzu, mogą te zadania wykonać w dogodnym dla siebie momencie dnia.
Opowieści sukcesu i doświadczenia ekspertów w utrzymaniu work-life balance w IT
Na świecie można znaleźć świetne przykłady firm IT, które przodują w utrzymaniu work-life balance i satysfakcji swoich pracowników. Ci pracodawcy wiedzą, że szczęśliwy pracownik to taki, którego pozytywne nastawienie przełoży się na produktywność i wymierne wyniki, i dlatego równowaga życiowa jest bardzo ważna – jest to sytuacja win-win. Wśród tych organizacji możemy wymienić Microsoft, Zoom, GitHub, HubSpot, czy Google, a także Asana, Salesforce, Adobe, LinkedIn, i wiele innych.
Co takiego robią te firmy? Wspominaliśmy o strategiach i sposobach na work-life balance, i właśnie te pomysły znajdują odzwierciedlenie w działaniach tych firm IT:
- Elastyczne godziny pracy
- Wsparcie zdrowia psychicznego
- Jasne wytyczne dotyczące awansów i rozwoju
- Benefity mające na celu ułatwienie zachowania work-life balance (jedna z firm IT na Śląsku ma w swoich budynkach przedszkole dla dzieci pracowników, co również przynosi wiele korzyści w tym temacie)
- Atmosfera i kultura pracy sprzyjająca otwartej komunikacji i asertywności, brak micromanagementu
To tylko niektóre z punktów, które spełniają firmy IT odnoszące sukcesy na polu utrzymania dobrego work-life balance wśród pracowników. Możemy być pewni, że ten trend nie zniknie, a raczej stanie się standardem nie tylko w branży IT, ale i w innych sektorach.
Porozmawiajmy!
a my pomożemy Ci wdrożyć najnowsze rozwiązania!